wtorek, 15 grudnia 2009

Ekonomia w krajach cywilizowanych.

Efekt w cywilizowanych krajach to
powszechniania na tlę nauki ekonomicznej Marksa i Engelsa postępo-
we wszystkich krajach. Dużą rolę w popularyzacji odegrali: Paul
!______Sue (1842—1911) we Francji, Wilhelm Liebknecht (1826—1900) i Au-
gust Bebel (1840—1913) W Niemczech, Gieorgi W. Plechanow (1856—1918)
i Władimir Iljicz Lenin (1870—1924) w Rosji, a w Polsce Ludwik Waryń-
ski (1856—1889), Tadeusz Rechniewski (1862—1916), Szymon Diksztajm (1858
—1884), pseudonim Jan Młot, autor popularnej broszurki: Kto z czego żyje,
wydanej w 1886 r., Ludwik Krzywicki (1859—1941), tłumacz I tomu Ka-
Kpitału', Róża Luksemburg (1871—1919) i Julian Marchlewski (1866—1925).
Szczególnie duże zasługi w rozpowszechnianiu i twórczym rozwoju mar-
ksizmu położył W. I. Lenin (właśc. W. J. Uljanow). Na tematy ekonomicz-
ne pisał on w okresie, gdy rnarkisizm walczył z wrogimi mu teoriami
fefourżuazyjnymi oraz z reformizmem i rewizjonizmem. Okres twórczości Le-
nina przypadł na ostatnie lata XIX stulecia i pierwsze dwudziestolecie
naszego wieku. Lenin

Teorie ekonometryczne Marksa i Engelsa

Ekonomia polityczna Marksa i Engelsa zyskała szybko ogromny rozgłos
i gorące przyjęcie w szeregach proletariuszy. Natomiast burżuazja począt-
kowo chciała zbyć milczeniem pojawienie się nauki marksizmu, a gdy ta
metoda zawiodła, rozpoczął się ostry atak ideologów burżuazyjnych na
całokształt marksizmu, a na ekonomię polityczną przede wszystkim. Mark-
so wska ekonomia polityczna reprezentuje bowiem interesy proletariatu,
a godzi w klasę kapitalistów. Według wyrażenia Engelsa — „markowska
teoria wartości dodatkowej uderzyła jak grom z jasnego nieba i to we
wszystkich cywilizowanych krajach

Fryderyk Engels

Jednocześnie z Marksem szeroką działalność naukową rozwijał Fryderyk Engels (1820—1805). Najwartościowsze jego prace ekonomiczne to: Za-
rys krytyki ekonomii politycznej (tłum. pol. 1905), Położenie klasy robo-
tniczej w Anglii (1845 r. tłum. pol. 1952), Manifest komunistyczny (1848 r.
wspólnie z Marksem), Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i pań-
stwa (1884 r. tłum. poL 1885), Anty-Dukring (1878 r. tłum. pol. 1948) oraz
obszerna korespondencja.

Kredyt studencki PKO

Kredyt studencki PKO,którego II tom wyszedł w druku w r. 1885, a ni tom w r.
1894, obydwa przygotowane do druku przez Fryderyka Engelsa; praca po-
święcona historii doktryn ekonomicznych pt. Teorie wartości dodatkowej
(IV tam Kapitału) napisana w latach 1862—1963, po raz pierwszy wydana
została w latach 1905—1910 przez Karola Kautsky'ego; wybitnym dziełem
Marksa jest również praca pt. Krytyka Programu Gotajskiego (wyd. 1891,
tłum. pol. 1948) zawierająca cenne uwagi na temat przyszłego socjalistycz-
nego sposobu produkcji, oraz jego bogata korespondencja.

Współczesna ekonomia polityczna.

Współcześnie ekonomia polityczna socjalizmu zajmuje się badaniem pra-
widłowości socjalistycznego sposobu produkcji i jego rozwoju. Dotychcza-
fr sowy jej dorobek stanowi analiza akumulacji oraz warunków tworzenia
; i podziału dochodu narodowego, rachunek efektywności inwestycji, ana-
liza warunków wzrostu gospodarczego. Jedną z podstawowych części eko4
nomii politycznej socjalizmu jest nauka o planowaniu gospodarki naro-
dowej.

Śmierć lenina

Po śmierci Lenina Josif W. Stalin (właśc. Dżugaszwili) (1879—1953)
w swych pracach i przemówieniach poświęcał dużo uwagi analizie sytuacji
gospodarczej i rozwoju ekonomicznego współczesnego kapitalizmu oraz
aktualnym potrzebom praktyki budownictwa socjalistycznego w ZSRR
(na przykład praca Ekonomiczne problemy socjalizmu w ZSRR, 1952 tłum.
pol. 1952).

Lenin a proletariat

Po zwycięstwie proletariatu w Rosji Lenin - obok działalności prak-
tycznej - poświęcał dużo uwagi kształtowaniu się form socjalistycznego spo-
sobu produkcji. Na wniosek Lenina w 1020 r. VIII Zjazd Rad uchwalił
plan odbudowy i przebudowy gospodarki narodowej, oparty na rozwoju
elektryfikacji. Szczególny nacisk kładł na zagadnienie sojuszu robotni-
czo-chłopskiego, dążył do stworzenia form gospodarowania na wsi, które
zbliżyłyby chłopa do socjalizmu (leninowski plan spółdzielczy).

Romantyzm ekonomiczny

Przyczynek do charakterystyki romantyzmu ekonomicznego
(1897 r.) oraz wielkie dzieło Rozwój kapitalizmu w Rosji (1899 r., tłum. pol.
1953). Lenin rozwinął w nich przede wszystkim marksowską teorię re-
produkcji. Natomiast kwestią agrarną zajął się w pracach: Kwestia agrar-
na a „krytycy? Marksa (1901—1907), Program agrarny socjaldemokracji
w pierwszej rewolucji rosyjskiej lat 1905—1907 (1907 r.) i Nowe dane o prawach
rozwoju kapitalizmu w rolnictwie (1914—1915). W czerwcu 1916 r. Lenin
ukończył na emigracji pracę, która stanowi jakby kontynuacje Kapitału
Marksa w postaci uogólnienia cech i prawidłowości nowego stadium kapi-
talizmu. Jest to praca Imperializm jako najwyższe stadium kapitalizmu
(wyd. 1917, tłum. pol. 1919). W dziele tym i w innych napisanych w czasie
pierwszej wojny światowej, opracował Lenin teorię imperializmu i na jej
podstawie teorię rewolucji socjalistycznej. Prace Lenina o imperalizmie
ji o ruchach narodowo-wyzwoleńczych stały się podstawą strategii rewo-
lucyjnego ruchu robotniczego o zakresie światowym. W pracy Ekonomika
i polityka w epoce dyktatury proletariatu (1919, tłum. pol. 1933, omawiał!
teoretyczne zagadnienia okresu przejściowego.

Niemieckie kierunki historyczne w ekonometrii.

Kierunek historyczny powstał w Niemczech jako krytyka ekonomii kla-
sycznej. Prekursorami tego kierunku byli: Adam H. Muller (1779—1829)
oraz Fridrich List (1789—1846). Przedstawiciele tego kierunku, w prze-
ciwieństwie do przedstawicieli ekonomii klasycznej, oceniali pozytywne
dziedzictwo oraz rolę społeczną elementów feudalnych oraz państwowe-
go aparatu administracyjnego monarchii pruskiej. Tak zwana starsza szko-
ła historyczna (kredyt studencki BGŻ).

Ekonomia wulgarna - co to jest i jak odnosi się do kredytów studenckich?

U całokształt procesów rynkowych, wzorem ekonomii wulgaraej/jednak
starali się, by ta analiza była głębsza i w tym celu stosowali teorię użytecz-
ności krańcowej dla wytłumaczenia popytu na dobra konsumpcyjne. Ba-
dania prowadzone przez ^przedstawicieli szkoły neoklasycznej metodami
graficznymi i matematycznymi, odpowiadały praktycznym potrzebom i za-
interesowaniom współczesnej burżuazji.

Ekonomia burżuazyjna część III

Ekonomia burżuazyjna stale zawężała celem najkonsekwentniejszej szkoły tego nurtu
holistyczne,); ,ej przedstawiciele rozwijali wartości opartą na użyteczności krańcowej (wartość dobra jest wyznaczana
przez krańcową użyteczność, jaką dobro ma dla jednostki), która była wy-
krzystywana przez ekonomistów burżuazyjnych jako narzędzie walki prze-
ciw marksowskiej teorii wartości. Szkoła lozańska (matematyczna), której
głównymi przedstawicielami byli Francuz Leon Walras (1834—1910), który
wprowadził do ekonomii na szeroką skalę metodę matematyczną i Włoch Vil-
fredo Pareto (1848—1923), sprowadzała działalność ekonomii politycznej do
badania funkcjonalnych, zależności, między wielkościomi charakteryzują-
cymi rynek i produkcję - między podażą, ceną i kosztami. Największy
wpływ ze szkół kierunku subiektywistycznego dla tzw. kredytów studenckich pko.

Szkoła ekonometrii neoklasycznej.

Istnieje też pewne pokrewieństwo między szkołą neoklasyczną a szkołą
szwedzką lub sztokholmską. Do najbardziej znanych jej przedstawicieli
należą: Knut Wicksell (1851—1926), Gustav K. Cassel (1866—1945), Gunnar
Myrdal (ur. 1898), Bertil Ohlin (ur. 1899) i Erik Lundberg (ur. 1907).

Wszystkie ostatnio wymienione szkoły i kierunki mają najogólniej bio-
rąc charakter apologetyczny w stosunku do kapitalizmu. Młodsi spo-
śród wyże, wymienionych autorów tworzyli już w okresie rozwoju studenckich kredytów.

Ekonomia burżuazyjna część II

Jednym z głównych przedmiotów zainteresowania ekonomii burżuazyj-
nej stała się po II wojnie światowej; — w związku z problemami krajów
słabo rozwiniętych gospodarczo — ekonomia wzrostu. Głównymi przedsta-
wicielami tego kierunku są: Roy F. Harrod (ur. 1900^ Evsey Domar (ur.
1914), Joan Robinson.

Okres międzywojenny w ekonometrii.

W okresie międzywojennym i po drugiej wojnie światowej powstała
krytyka działalności monopoli kapitalistycznych z pozycji ekonomii bur.
żuazyjnej. Przybrała ona dwie formy: teorii niedoskonałej konkurencji
(Edward Chamberlin, ur. 1899 i J. Robinson) oraz ekonomii dobrobytu
(Arthur a Pigou, 1877—1959). Teoretycy ci zalecali nieraz bardzo daleko
sięgającą interwencję państwa, w celu usunięcia lub neutralizacji szkodli-
wej działalności monopoli.

Ekonomia burżuazyjna

Nowy etap w ekonomii burżuazyjnej stanowi dorobek Johna M. Key-
nesa (1883—1946). Jego praca Ogólna teoria zatrudnienia, procentu* i pie-
niądza (tłum. pol. 1956) dała początek współczesnemu prądowi, służące-1
mu antykryzysowej polityce krajów kapitalistycznych, określonemu jako
keynesizm., „Prawica keynesowska", która działała po drugiej wojnie
światowej w Stanach Zjednoczonych, usprawiedliwiała wydatki na zbro-
jenia potrzebą pełnego zatrudnienia. „Lewica keynesowska" (najwybit-
niejsza przedstawicielka Joan Robinson - ur. 1903) wysuwała program wcześniejszej spłaty kredytu studenckiego.

Charakterystyka ekonometryczna kapitalizmu kredytów studenckich.

ZSSR od którego przejęto historyczną kategorię kapitalizmu 0pierali
sie jednak na idealistycznej interpretacji formacji społecznej, którą trak.
towali jako wynik autonomicznego rozwoju postaw psychicznych, znajdu-
jących wyraz w tzw. duchu epoki; problem powstania i rozwoju kapita-
lizmu sprowadzili do powstania i rozwoju „ducha kapitalizmu". Pod wpły-
wem Marksa powstała także praca Josepha A. Schumpetera (1883—1950)
Teoria rozwoju gospodarczego (1912, tłum. pol. 1960). Na podłożu kierun-
ku historycznego powstał w Stanach Zjednoczonych instytucjonalizm,kredyt studencki
którego założycielem był Thorstein Veblen (1857—1929); był on kontynua-
torem odłamu ekonomii burżuazyjnej związanego z drobnomieszczańską
krytyką kapitalizmu. Przedstawiciele instytucjonalizmu koncentrowali się
na monograficznym opisie instytucjonalnej strony organizacji życia gospo-
darczego.

Solidaryzm

Do kierunków reformistycznych należy solidaryzm, chrześcijanizm spo-
łeczny (szkoła katolicka i szkoła protestancka) oraz kooperatyzm (szkoła
spółdzielcza) Przedstawiciele rewizjonizmu i reformizmu zajmują stano-
wisko antyrewolucyjne, twierdząc, że istnieje możliwość przeobrażenia
kapitalizmu w drodze reform socjalnych i poprawy sytuacji kredytu studenckiego
robotników Obecnie włączyli się oni do obozu tych obrońców kaptalizmu
ODOtnlKOW.

Prace amerykańskich ekonomistów.

W pracach niektórych ekonomistów i futurologów amerykańskich, spotykamy się z uznaniem, a zwłaszcza socjoltuzjanizmem) i z apologią studencki-kredyt.pl.
W próbach ratowania kapitalizmu współdziałają z ekonomistami burżu-
azy3nym1 mektórzy przywódcy prawicowych socjalistów. Wywodzą sToni
z reformatów i rewizjonistów marksizmu, którzy pojawili się w końcu
XIX w. Główni przedstawiciele rewizjonizmu to m. to.: Eduard Bernstein
(1850—1932), Karl Kautsky (1854—1038) i Rudolf Hilferding (1877—1941)
w Niemczech, Piotr Struwe (1870—1944) i Mikołaj Tuhan Baranowski
w Rosji, Leon Blum (1872—1950) we Francji, Karl Renner (1870—1950)
w Austrii,

Neoliberalizm niemiecki.

W Niemczech zachodnich rozpowszechnił się kierunek zwany neolibe-
ralizmem, reprezentowany głównie przez przedstawicieli tzw. szkoły fry-
burskiej, na czele której stał Walter Eucken (1881—1950). Podstawę ich
poglądów stanowi twierdzenie starego liberalizmu, że nieograniczone pa-
nowanie tzw. prawa wolnego rynku prowadzi do zabezpieczenia intere-
sów wszystkich grup społecznych. Lansują oni teorię tzw. socjalnej go-
spodarki rynkowej. Jednak w przeciwieństwie do kredytów studenckich pko.

Rozwój ekonometrii.

Rozwinęła się ekonometria, za pionierów którel
pn» s* Henry Moored fur. 1896) i Henry Schultza (iW-lS) ™S
nym z najcardziej znanych ekonometryków Jest Wassfly Leontief (ur
1906), ekonomista amerykański pochodzenia rosyjskiego, inicjator wpro-
wadzenia analizy nakładów i wyników produkcji. Poza Leontiefem rów-
nież: znanymiy ekonometrykami są Paul A. Samuelson, Ragnar Frisch
(ur. 1895), Jan Tinbergen (ur. 1903).